Menu

Jurisprudentie

Image by Majestic Lukas at UNSPLASH

Raad van State onderkent invloed schaamte op verklaren

, ,

In de uitspraak van 13 december 2023, heeft de Raad van State de door iMMO gegeven onderbouwing van de invloed van schaamte en angst op verklaren onderkend. De Raad van State geeft aan dat de IND in deze zaak hier te weinig oog voor heeft gehad. De toelichting ter zitting door zowel iMMO als het NIFP-NFI, heeft het begrip van de afdeling voor de complexe psychologische processen die ten grondslag liggen aan deze zaak, vergroot. Het feit dat al in vroege medische stukken gesproken wordt over het hebben van PTSS versterkt deze zaak.

De Raad van State heeft in de uitspraak van 13 december 2023, (202108163/1, ECLI:NL:RVS:2023:4620) de door iMMO gegeven onderbouwing van de invloed van schaamte en angst op verklaren onderkend en geeft aan dat de IND in deze zaak daar te weinig oog voor heeft gehad. De afdeling stelt dat zowel de ingediende iMMO-rapportage alsook het op initiatief van de staatssecretaris uitgevoerde onderzoek van NIFP-NFI, niet voldoende is meegenomen in het bestreden besluit. Uit beide deskundigen berichten volgden vrijwel gelijkluidende conclusies, welke vervolgens terzijde werden geschoven door de IND.

Tevens komt uit deze uitspraak naar voren wat de toegevoegde waarde is indien deskundigen aanwezig zijn tijdens de zitting. In dit geval waren de in de onderzoeken betrokken deskundigen van zowel het NIFP-NFI als van iMMO aanwezig bij de zitting om vragen te beantwoorden over de conclusies. De Raad van State geeft aan dat de iMMO-deskundige wist te verduidelijken dat er tijdens het onderzoek was geconstateerd dat er sprake was van veel schaamte, angst en vermijding en hoe dit veroorzaakt wordt. Als gevolg van deze uitspraak zal de IND een nieuwe beslissing moeten nemen.

Deze uitspraak is belangrijk voor alle mensen die vanwege het bovenstaand fenomeen pas in een opvolgende aanvraag meer durven en kunnen vertellen over wat hen overkomen is. De praktijk is helaas nog steeds zo dat de IND het de vreemdeling meestal tegenwerpt indien deze niet meteen in de eerste asielaanvraag alles vertelt, of op zijn minst enige melding ergens van maakte. Met deze uitspraak wordt duidelijk hoe moeizaam verklaren kan zijn en dat dat ook het werk van de IND-ambtenaar niet bepaald gemakkelijk maakt.

Voor de medische casus klik hier

asylum-report-2023

EU neemt notitie van vervallen onderdelenvereiste

,

De EUAA, de European Union Agency on Asylum, is het agentschap dat de EU-landen helpt de Europese wetten en procedures rond asiel te implementeren. De EUAA publiceert jaarlijks een verslag over de belangrijkste veranderingen in beleid, praktijk en rechtspraak in Europa. In het rapport van deze zomer neemt men notitie van de uitspraak in Nederland over het onderdelenvereiste door de Raad van State in december 2022.

In het 431 pagina dikke jaarrapport wordt iMMO genoemd in verband met het vervallen van het zogenoemde onderdelenvereiste. In de tekst staat:

With regard to the use of medical reports in the examination of an asylum application, the Council of State in the Netherlands ruled in December 2022 that the ‘component requirement’ was no longer tenable. The ‘component requirement’ means that, if in a forensic medico-legal report the examiner (for instance, the Dutch Institute for Human Rights and Medical Assessment (iMMO)) has come to the conclusion that the physical and psychological situation of the asylum seeker may have affected (heavily) their ability to tell their asylum story in a complete, consistent and coherent manner during the interviews with the IND, the examiner should be able to pinpoint directly which components of the asylum story were effected. The component rule was laid down by the Council of State in its landmark ruling of 27 June 2018. However, those with relevant expertise (e.g. iMMO) pointed out that from a medical and scientific point of view the component requirement could not be met satisfactorily for the IND and the legal courts. Accordingly, in its judgment the Council of State abandoned the view it adopted in 2018.

Klik hier om het gehele rapport te lezen.

Negeren medische informatie leidt tot lange rechtsgang

De casus van de getraumatiseerde Joseph laat zien dat het voor een zorgvuldige asielprocedure belangrijk is om medische informatie zo vroeg mogelijk mee te laten wegen. In deze zaak zijn er drie inhoudelijke rechtbankuitspraken verspreid over 5 jaar nodig om de staatssecretaris aan te sporen medische informatie serieus te nemen.

De 25-jarige Joseph stelt dat hij vanwege zijn seksuele geaardheid problemen heeft ondervonden met zijn familie en met de autoriteiten van het Oost-Afrikaanse land waar hij vandaan komt. Ook heeft hij na aankomst in Nederland seksueel geweld meegemaakt. De staatssecretaris gelooft zijn geaardheid niet en daarmee ook niet zijn gestelde problemen. Ter onderbouwing van zijn asielrelaas brengt Joseph in de beroepsfase een iMMO-rapportage in waarin naast de kwalificatie van de fysieke en psychische klachten geconcludeerd wordt dat de geconstateerde en geobjectiveerde psychische problematiek beperkingen hebben gegeven die ‘zeker’ hebben geïnterfereerd met het vermogen om compleet, coherent en consistent te verklaren.

Waar de meervoudige kamer (3 rechters) van de rechtbank echter primair vragen over heeft is of de staatssecretaris voldoende zorgvuldig met nieuwe medische informatie is omgegaan. Joseph heeft na het medisch advies van het FMMU, maar voor de gehoren door de IND, nieuwe medische info in de vorm van een patiëntendossier overgelegd. Uit dit patiëntendossier blijkt onder meer dat Joseph lijdt aan een PTSS, hij last heeft van angstklachten, slaapproblemen en moeite heeft om mensen te vertrouwen. Daarnaast is melding gemaakt van divers medicijngebruik.

De rechtbank komt tot het oordeel dat het bestreden (asiel) besluit van de staatssecretaris onvoldoende zorgvuldig voorbereid is en derhalve in strijd met artikel 3:2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Uit het asieldossier kan niet worden afgeleid of de staatssecretaris onderzoek heeft gedaan naar de gevolgen van de nieuwe medische informatie voor het horen en beslissen.

De rechtbank doet een ‘tussenuitspraak’ waarbij de staatssecretaris de gelegenheid krijgt om het gebrek in de besluitvorming te herstellen of van een nadere motivering te voorzien. Centrale vraag hierbij aan de staatssecretaris is of de nieuwe medische informatie van Joseph aanleiding had moeten zijn om de FMMU, voorafgaand aan het (nader) horen, wederom om een medisch advies ‘horen en beslissen’ te vragen.

Zeven maanden later doet dezelfde meervoudige kamer opnieuw een tussenuitspraak omdat zij vindt dat de staatssecretaris zich onvoldoende aan de eerder gegeven opdracht heeft gehouden. De staatssecretaris heeft Joseph wel opnieuw naar de FMMU laten gaan, maar is in de afwijzende beschikking vooral ingegaan op wat de FMMU vindt van de bevindingen en het oordeel uit het iMMO-rapport. De rechtbank oordeelt dat de staatssecretaris zich onvoldoende heeft uitgelaten over de kernvraag of het patiëntendossier reden had moeten zijn om Joseph voorafgaand aan de gehoren met de IND nog eens door het FMMU te laten onderzoeken. De rechtbank geeft de staatssecretaris wederom tijd om het geconstateerde gebrek te herstellen dan wel van nadere motivatie te voorzien.

De staatssecretaris besluit om hier geen gebruik van te maken en trekt een maand na de tweede tussenuitspraak de hele bestreden asielbeschikking in.

Na intrekking van de asielbeschikking wordt Joseph twee keer gezien door MediFirst. Beide keren heeft de arts van MediFirst geconcludeerd dat Joseph (nog) niet kan worden gehoord, omdat hij een psychische aandoening heeft en er sprake is van beperkingen op het gebied van het onder woorden brengen van het asielrelaas. Ongeveer anderhalf jaar later brengt MediFirst een nieuw advies uit waarin geconcludeerd wordt dat Joseph wel kan worden gehoord, maar dat er beperkingen zijn voor het horen als gevolg van psychische klachten waarmee rekening dient te worden gehouden. De staatssecretaris wijst de asielaanvraag opnieuw af, oordeelt dat de kern van het relaas ongeloofwaardig is en dat van Joseph meer verwacht had mogen worden omtrent het verklaren over zijn geaardheid.

De rechtbank (inmiddels in enkelvoudige samenstelling) is echter van oordeel dat de staatssecretaris onvoldoende gemotiveerd heeft waarom, ondanks de gerapporteerde psychische klachten, meer van Joseph verwacht had mogen worden. Ook oordeelt de rechtbank dat het onzorgvuldig is geweest dat Joseph steeds door mannelijke hoormedewerkers is gehoord ondanks meerdere verzoeken om door vrouwelijke medewerkers te worden gehoord.

De staatssecretaris besluit na de uitspraak van de rechtbank om niet in hoger beroep te gaan. Inmiddels is aan Joseph een A-vergunning verleend.

* De naam Joseph is gefingeerd.

Trier_AK_21-04-23

Heroverweging na iMMO rapportage

Hiba is gevlucht uit haar land van herkomst na vele mishandelingen door haar familie en gedwongen uithuwelijking. De IND wijst haar verzoek om bescherming af, zonder verder medisch onderzoek. In het iMMO-onderzoek wordt een litteken beoordeeld als zeer consistent met het gestelde geweldrelaas. Daarnaast wordt de emotionaliteit, specifieke herbelevingen en de vermijding als typerend beoordeeld.

De IND beoordeelt de problemen met de familie als ongeloofwaardig. Hiba zou tegenstrijdig, wisselend en ongerijmd hebben verklaard over haar gestelde uithuwelijking. Ook wordt overwogen dat het causaal verband tussen het litteken en de gestelde mishandeling geenszins is aangetoond, en het litteken ook op andere wijze heeft kunnen ontstaan. De asielaanvraag van betrokkene wordt daarom in eerste instantie afgewezen.

Na het indienen van de iMMO-rapportage in de beroepsfase, trekt de IND de negatieve beschikking in. Hiba ontvangt alsnog een vergunning op de A-grond. De IND wordt veroordeeld tot vergoeding van de kosten van de iMMO-rapportage.

* De naam van betrokkene is gefingeerd.

Rapportage in beroep: beschikking ingetrokken

iMMO krijgt de aanvraag voor een forensisch medisch onderzoek vlak nadat de IND een afwijzend voornemen uitbrengt. De IND gelooft niet dat de problemen die Promise ondervond komen door haar lesbische geaardheid. Al tijdens de aanvraagprocedure bij iMMO volgt een negatieve beschikking. De uitkomst van een iMMO-onderzoek wordt dan ook als steunbewijs ingebracht, wanneer Promise tegen de beschikking van de IND bij de rechtbank in beroep gaat.

Alhoewel iMMO geen onderzoek kan doen naar homoseksualiteit waren de problemen die hieruit voortvloeiden en die volgens Promise hebben geleid tot geweld in land van herkomst, voldoende aanleiding om een iMMO-onderzoek te starten.

Nadat de rapportage wordt ingediend, trekt de IND de eerdere beschikking in. Het komt niet tot een inhoudelijke zitting bij de rechtbank omdat de grond voor beroep verviel. Dat de IND beslissingen of beroepen terugtrekt terwijl de asielzoeker, advocaat en rechtbank de vervolgzaak al vergaand hebben voorbereid, is iets dat helaas vaker gebeurt.

De IND heeft een nieuw besluit genomen waarbij Promise alsnog een asielvergunning is verleend.

Lees hier de medische casus

Afdelingsuitspraak over iMMO en het ‘onderdelenvereiste’

Op 7 december 2022 deed de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (verder: Afdeling) een uitspraak (202107739/1/V3, ECLI:NL:RVS:2022:3615) over de vraag of het ‘onderdelenvereiste’, het vereiste dat uit het iMMO-rapport moet blijken op welke onderdelen van het asielrelaas de beperking van het vermogen om compleet, coherent en consistent te verklaren invloed heeft gehad, nog wel houdbaar is.

De belangrijkste conclusie uit deze uitspraak is dat dit uitgangspunt, dat uit het iMMO-rapport altijd moet blijken op welke onderdelen van het asielrelaas de beperking van het vermogen om compleet, coherent en consistent te verklaren invloed heeft gehad, niet langer geldt. De enkele omstandigheid dat niet is voldaan aan het onderdelenvereiste maakt dus niet dat de redenering in het iMMO-rapport niet begrijpelijk is en de conclusie daarop niet aansluit. De staatssecretaris kan niet langer alleen daarom een iMMO-rapport ter zijde schuiven.

Achtergrond
Het zogenaamde ‘onderdelenvereiste’ werd door de Afdeling geïntroduceerd in een drietal uitspraken van 27 juni 2018 (201607367/1/V2, 201607370/1/V2, 201703047/1/V2). Vanaf dat moment gold het uitgangspunt dat wanneer een asielzoeker een zorgvuldig, inzichtelijk en concludent iMMO-rapport had ingebracht, de staatssecretaris de conclusie uit dit rapport moest betrekken bij zijn beoordeling. Werd in het iMMO-rapport gesteld dat de psychische problematiek ten tijde van de gehoren zeer waarschijnlijk of zeker interfereerde met het vermogen om consistent en coherent te verklaren, dan kon de staatssecretaris hieraan niet voorbijgaan zonder zelf een medisch deskundige te raadplegen. De Afdeling hield niet langer vast aan de stelling dat aan de conclusie van iMMO over coherent, consistent en compleet verklaren geen gewicht toe komt wegens het tijdsverloop tussen moment van onderzoek door de FMMU (vlak voor de gehoren) en het moment van onderzoek door iMMO (vaak enkele jaren later). De iMMO-rapportage moest dan nog wel aan drie eisen voldoen:

  • Het iMMO-rapport moet vermelden welke medische gegevens uit de periode van de gehoren zijn betrokken in de beoordeling.
  • Uit het iMMO-rapport moet blijken op welke onderdelen van het asielrelaas de beperking van het vermogen om consistent en coherent te verklaren, invloed heeft gehad.
  • Tot slot moet uit het rapport blijken dat de conclusie omtrent het vermogen te verklaren niet gebaseerd is op de aanname dat de gebeurtenissen waardoor de vreemdeling stelt psychische problemen te hebben gekregen daadwerkelijk hebben plaatsgevonden.

Kritiek
Op dit ‘onderdelenvereiste’ is sinds deze Afdelingsuitspraak van 27 juni 2018 veel kritiek gekomen. iMMO zag dat de IND herhaaldelijk in zijn besluitvorming cq verweer- dan wel hoger beroepschriften aanhaalde dat een iMMO-rapportage niet aan de door de Afdeling gestelde eisen voldeed, zoals het onderdelenvereiste, om vervolgens het gehele iMMO-onderzoek en daarmee medisch steunbewijs ter zijde te schuiven. iMMO heeft altijd aangegeven dat het uit wetenschappelijk oogpunt (vrijwel) onmogelijk is te voldoen aan de eis van de Afdeling, altijd aan te moeten geven op welke onderdelen van het asielrelaas de beperking van het vermogen om compleet, consistent en coherent te verklaren invloed heeft gehad. Dit is slechts mogelijk in uitzonderlijke gevallen.

iMMO heeft daarbij continu gewezen op de functie van het geheugen. Om compleet, coherent en consistent te kunnen verklaren, moet iemand een beroep doen op herinneringen die opgeslagen zijn in het geheugen. De vraag is ‘hoe worden gebeurtenissen opgeslagen’ en ‘is men in staat om herinneringen aan de gebeurtenissen op de juiste tijd en op de juiste wijze weer op te roepen’? Het ondergaan van traumatische gebeurtenissen is van invloed op de opslag van feitelijke gegevens.

Nieuwe beoordeling
De afgelopen twee jaar deelden steeds meer rechtbanken de opvattingen van iMMO. iMMO is blij dat de afdeling zich opnieuw in het complexe vraagstuk heeft verdiept en met een nieuwe beoordeling is gekomen.

De Afdeling diende te beoordelen of dit onderdelenvereiste, in het licht van de leeswijzer bij de iMMO-rapporten, de nadere toelichting van het iMMO ter zitting en de wetenschappelijke literatuur, nog wel houdbaar was en of dit tot wijziging van de rechtspraak noopte. De beantwoording van deze rechtsvraag is relevant voor alle andere zaken waarin een vreemdeling een rapport van het iMMO heeft overgelegd.

Meer concreet nog gaat deze uitspraak van 7 december 2022 dus over de vraag of de staatssecretaris voorbij kan gaan aan de bevindingen uit het iMMO-rapport omdat niet is voldaan aan het zogenoemde onderdelenvereiste. Daarbij ligt de vraag voor of het iMMO-rapport zorgvuldig tot stand is gekomen, de redenering in het rapport begrijpelijk is en de conclusie dat de psychische problematiek van de vreemdeling tijdens de gehoren zeer waarschijnlijk interfereerde met zijn vermogen om compleet, coherent en consistent te verklaren, daarop aansluit.

In dat kader speelt ook de vraag hoe de staatssecretaris een iMMO-rapport kan weerleggen. Moet de staatssecretaris hiervoor een medisch deskundige inschakelen of kan hij ook op een andere wijze een iMMO-rapport weerleggen?

De staatssecretaris heeft in hoger beroep de toelichting van het iMMO weliswaar weersproken, maar hij heeft dit niet nader toegelicht en hij heeft ook geen onderbouwing gegeven door een medisch deskundige of anderszins. Hij heeft ook niet concreet toegelicht op grond van welke wetenschappelijke inzichten het onderdelenvereiste wel in stand kan blijven. De Afdeling is dus teruggekomen op haar eerdere oordeel uit juni 2018 over het onderdelenvereiste. De staatssecretaris zal daarom moeten uitgaan van de stelling van het iMMO dat alleen in uitzonderlijke individuele gevallen kan worden beoordeeld over welke onderdelen van het asielrelaas iemand wel of niet kan verklaren. Als het iMMO dit in een concreet geval wel kan beoordelen, dan blijft het iMMO daartoe gehouden. De rest van het toetsingskader blijft onveranderd.

Als de staatssecretaris bestrijdt dat het iMMO-rapport op zorgvuldige wijze tot stand is gekomen en de gevolgde redenering niet begrijpelijk is, bijvoorbeeld omdat de onderliggende feiten niet kloppen, of de conclusie niet aansluit op de redenering, dan zal hij nader moeten motiveren waarom. In dat geval hoeft hij geen medisch deskundige in te schakelen.

Bestrijdt de staatssecretaris niet zozeer de zorgvuldige wijze van de totstandkoming van het iMMO-rapport, maar de inhoud van dit rapport, waaronder de bevindingen en de conclusie van het iMMO, dan kan hij hieraan niet voorbijgaan zonder zelf een medisch deskundige te raadplegen. Dit betekent dat hij een tegenrapport zal moeten inbrengen waarin een medisch deskundige het iMMO-rapport op inhoud bestrijdt.

Als de staatssecretaris geen medisch deskundige inschakelt, en de conclusie in het iMMO-rapport aldus niet bestrijdt, maar het asielrelaas toch ongeloofwaardig acht, zal hij nader moeten motiveren waarom dit volgens hem het geval is. Dit kan hij bijvoorbeeld doen door er deugdelijk gemotiveerd op te wijzen dat de verklaringen in het asielrelaas niet stroken met informatie uit algemene bronnen. De staatssecretaris zal wel het hele asielrelaas, in het licht van de conclusie van het iMMO, opnieuw moeten bekijken. De staatssecretaris moet de conclusie van het iMMO kenbaar bij zijn beoordeling betrekken en motiveren welke gevolgen hij verbindt aan de conclusies van het rapport voor de beoordeling van de geloofwaardigheid van het asielrelaas.

De conclusie dat de medische problematiek van de vreemdeling ten tijde van de gehoren zeer waarschijnlijk of zeker interfereerde met zijn vermogen om compleet, coherent en consistent te verklaren, kan gevolgen hebben voor wat de vreemdeling in het kader van de geloofwaardigheid kan worden tegengeworpen. De staatssecretaris kan dan niet zonder meer tegenwerpen dat de vreemdeling tegenstrijdig, inconsistent of summier heeft verklaard en dat het relaas alleen al daarom ongeloofwaardig is.

De vraag is nu gerechtvaardigd wat voor betekenis deze uitspraak van de Afdeling heeft voor die asielaanvragen waarin het niet voldoen aan het onderdelenvereiste de primaire afwijzingsgrond is gebleken in de periode 2018-2022.

************************************

Rapportage in beroep: beschikking ingetrokken

iMMO krijgt de aanvraag voor een forensisch medisch onderzoek vlak nadat de IND een afwijzend voornemen uitbrengt. De IND gelooft niet dat de problemen die Promise ondervond komen door haar lesbische geaardheid. Al tijdens de aanvraagprocedure bij iMMO volgt een negatieve beschikking. De uitkomst van een iMMO-onderzoek wordt dan ook als steunbewijs ingebracht, wanneer Promise tegen de beschikking van de IND bij de rechtbank in beroep gaat.

Alhoewel iMMO geen onderzoek kan doen naar homoseksualiteit waren de problemen die hieruit voortvloeiden en die volgens Promise hebben geleid tot geweld in land van herkomst, voldoende aanleiding om een iMMO-onderzoek te starten.

Nadat de rapportage wordt ingediend, trekt de IND de eerdere beschikking in. Het komt niet tot een inhoudelijke zitting bij de rechtbank omdat de grond voor beroep verviel. Dat de IND beslissingen of beroepen terugtrekt terwijl de asielzoeker, advocaat en rechtbank de vervolgzaak al vergaand hebben voorbereid, is iets dat helaas vaker gebeurt.

De IND heeft een nieuw besluit genomen waarbij Promise alsnog een asielvergunning is verleend.

Lees hier de medische casus

IND moet geloofwaardigheid motiveren

De Aziatische Dishi* wordt gemarteld wanneer de autoriteiten op zoek zijn naar familie die lid zou zijn van een verboden organisatie. De IND vindt het verhaal ongeloofwaardig, maar de rechter stelt dat de verklaringen wel degelijk plausibel kunnen zijn. Daarnaast loopt Dishi met zijn littekens bij terugkeer risico om weer vervolgd te worden.

Dishi stelt problemen te hebben met de autoriteiten in zijn land. Hij is winkelier en de autoriteiten beschuldigen hem ervan een familielid, betrokken bij een verboden organisatie, naar het buitenland te hebben gesmokkeld. Agenten van een speciale eenheid verhoren en martelen Dishi en zijn winkel wordt in brand gestoken. Dishi vlucht eerst naar een buurland, maar besluit toch naar huis terug te keren. Eenmaal aangekomen moet hij voorkomen bij een rechtbank. Betrokkene komt daarna op voorwaarden vrij en vlucht naar Europa.

In Nederland vraagt Dishi asiel aan. De IND neemt geen initiatief om een forensisch medisch onderzoek te laten entameren. Zijn advocaat vraagt vervolgens een forensisch medisch onderzoek aan bij iMMO.

Uit de iMMO-rapportage blijkt dat betrokkene 10 littekens heeft die consistent zijn en één die typerend is voor het door hem gestelde relaas. Ook de psychische klachten zijn typerend met het gestelde relaas. Tot slot wordt geconcludeerd dat betrokkene ten tijde van de gehoren medische beperkingen had die zeker met het vermogen om te verklaren hebben geïnterfereerd.

De IND wijst de asielaanvraag af omdat ze het verhaal niet geloofwaardig vinden. De IND vindt het onder meer ongeloofwaardig dat betrokkene terug is gegaan naar land van herkomst en daar weer vast is komen te zitten.

Deze zaak dient in beroep bij de vreemdelingenkamer van de bestuursrechter. In de uitspraak vergelijkt de rechtbank de verklaringen van betrokkene bij de IND en die bij iMMO. Verklaringen die de IND inconsistent en ongeloofwaardig acht, worden door de rechtbank naast de door de advocaat aangedragen plausibele verklaringen gelegd. Volgens de rechtbank kunnen een aantal verklaringen plausibel zijn die de IND bevreemdingwekkend achtte. Zo is onduidelijk waarom Dishi zou moeten weten waarom de autoriteiten achter hem aanzitten en niet achter andere familie van de persoon die in eerste instantie gezocht werd.

Verder heeft Dishi aangifte gedaan van een brandstichting, waarbij de autoriteiten niet hebben bewezen wie de brand gesticht heeft. De IND heeft onvoldoende gemotiveerd aangegeven waarom zij de brandstichting ongeloofwaardig hebben geacht. Tevens hebben ze niet goed gemotiveerd waarom het bevreemdingwekkend was dat de autoriteiten stopten met martelen toen betrokkene aan het revalideren was. Daarbij volgt uit de landeninformatie dat de situatie van betrokkene plausibel kan zijn.

Tot slot staat in de uitspraak dat Dishi een reëel risico loopt op marteling of op onmenselijke, vernederende bestraffing of mishandeling, omdat hij mogelijk voldoet aan risicofactoren (zoals het gevangen hebben gezeten en littekens hebben). De IND moet dit risico in een nieuwe beslissing af wegen en daarbij wordt de IND opgedragen om de uitkomsten van het iMMO-onderzoek bij de beoordeling van de geloofwaardigheid te betrekken.

De rechter vernietigt de beschikking en het beroep van betrokkene is gegrond.

Vervolgd, maar niet geloofd (juridisch)

Einar* is gevlucht uit een Afrikaans land, omdat hij na een eerdere arrestatie bang is opnieuw opgepakt te worden. Hij stelt eerder gearresteerd te zijn, waarbij hij in de gevangenis ernstig mishandeld is. In deze zaak betreft het een derde opvolgende aanvraag van betrokkene. De rechtbank Den Bosch heeft op 25 maart uitspraak gedaan NL22.1190, ECLI:NL:RBDHA:2022:2662.

Juridisch vervolg

De rechter is van mening dat de IND in het kader van de samenwerkingsplicht Einar* had moeten helpen om zijn verhaal te doen en medisch onderzoek had moeten opstarten. De rechter geeft tevens aan dat men begrijpt dat iMMO in dit geval niet aan het onderdelenvereiste kon voldoen. Ook is de rechter van mening dat als de staatssecretaris het medisch steunbewijs anders beoordeelt, deze dan zelf een medisch onderzoek op moet starten. De rechter heeft de staatssecretaris in de kosten veroordeeld.

  • In zijn derde opvolgende asielaanvraag stelt Einar* dat zijn vader betrokken was bij een verzetsbeweging en dat hij en zijn vader in 2007 hierdoor zijn opgepakt en zijn gedetineerd. De staatssecretaris acht de identiteit, nationaliteit en herkomst en de politieke activiteiten in Nederland voor deze verzetsbeweging ongeloofwaardig. De rechtbank overweegt als volgt.
  • Verweerder moet in opvolgende procedures onverkort invulling geven als ware het een eerste aanvraag die hij moet beoordelen.
  • Verweerder moet zich er van vergewissen of eiser procedurele waarborgen behoeft, welke verplichting gedurende de gehele procedure geldt en waarbij te gelden heeft dat verweerder zorg moet dragen dat hij beschikt over actuele gegevens en adviezen (art. 24 lid 3 Pri). Dat geldt vooral, maar niet uitsluitend, in de situatie dat sprake is van aanzienlijk tijdsverloop en/of bij aanvang van de procedure reeds geconstateerde beperkingen.
  • Uit jurisprudentie van het Hof volgt dat de omstandigheid dat de vreemdeling niet eerder gewag heeft gemaakt van medische problematiek bij het kunnen verklaren en van medisch steunbewijs om zijn relaas te staven, niet relevant is voor de omvang van de samenwerkingsplicht die verweerder heeft.
  • In de onderhavige procedure heeft te gelden dat verweerder, gelet op artikel 24, derde lid, van de Procedurerichtlijn, een actueel FMMU-advies ten behoeve van het aanvullend gehoor had moeten vragen. Verweerder heeft miskend dat een FMMU-advies niet alleen ziet op hoe de vreemdeling in verband met beperkingen zorgvuldig kan worden gehoord, maar óók betrekking heeft op het beslissen omdat zorgvuldig horen de beperkingen niet opheft.
  • Verweerder moet alert zijn op de aanwezigheid van medische problematiek om te kunnen beoordelen of hij op grond van artikel 18 van de Procedurerichtlijn verplicht is een FMO te laten verrichten. Indien verweerder zich op het standpunt stelt dat hij daartoe niet gehouden is en de vreemdeling aangeeft daarom zelf forensisch medisch onderzoek te laten verrichten, is verweerder op grond van artikel 18, tweede lid, van de Procedurerichtlijn gehouden op de bevindingen van dit onderzoek te wachten alvorens een voornemen uit te brengen, behoudens in die gevallen waarin hij aanstonds tot inwilliging van de aanvraag overgaat of evident is dat het mogelijke steunbewijs niet kan afdoen aan zijn geloofwaardigheidsbeoordeling.
  • De rechtbank overweegt uitdrukkelijk en bij herhaling dat het zogenoemde “onderdelenvereiste” geen rol kan spelen bij het betrekken van medisch onderzoek omdat aan deze “juridische eis” vanuit medisch wetenschappelijk perspectief eenvoudigweg niet kán worden voldaan.
  • Verweerder heeft voorts de waarde van het medisch steunbewijs, zoals dit uit het iMMO-rapport blijkt, niet onderkend en geheel ten onrechte buiten beschouwing gelaten bij de geloofwaardigheidsbeoordeling.
  • Indien verweerder de inhoud en strekking van het medische deskundigenbericht wil betwisten, zal hij een deskundige moeten inschakelen om een contra-expertise te laten verrichten. Verweerder beschikt zelf niet over medische expertise en kan dus een medisch rapport zonder bijstand van een deskundige niet betwisten of weerleggen.

De Staatssecretaris is veroordeeld tot het vergoeden van de kosten van het iMMO -onderzoek als zijnde proceskosten. Omdat het laten opmaken van de iMMO-rapportage redelijk was, zal de rechtbank de kosten van dit medisch onderzoek aanmerken als proceskosten in de zin van artikel 8:75, eerste lid, van de Awb. Hierbij wijst de rechtbank wijst er op dat de passages in IB 2020/139 (Instructie vergoeden bij rapportages m.b.t. medisch steunbewijs van iMMO of een andere deskundige Onafhankelijke partij ex art. 18.2 Procedurerichtlijn (update IB 2017/84”)) waaruit volgt dat verweerder “in opvolgende procedures de iMMO-kosten niet vergoedt ook indien het rapport aandeelhebbend is in de uiteindelijke inwilliging omdat de betrokken vreemdeling het iMMO-rapport in de eerste procedure had kunnen en had moeten inbrengen” , niet verenigbaar is met de eerder genoemde uitspraken van het Hof in de zaak LH en de zaak XY tegen Oostenrijk.)

Er is door de staatssecretaris Hoger Beroep ingesteld; maar alleen wat betreft de kostenvergoeding.

(* naam is gefingeerd)


Rectificatie: Na publicatie van nieuwsbrief 41 realiseerden wij ons dat door een intern misverstand de zaken besproken in casuistiek en in jurisprudentie niet dezelfde betrokkene betreffen.

Uitspraak in asielprocedure met zowel iMMO-rapportage als contra-expertise NIFP

Arjuna* is met zijn gezin gevlucht uit een Zuid-Aziatisch land. Hij stelt meerdere malen gedetineerd en gemarteld te zijn. Arjuna heeft littekens en klachten welke hij toeschrijft aan het ondergane geweld, waarvoor een iMMO-rapportage wordt ingebracht in de beroepsfase. Hierin wordt geconcludeerd dat er sprake was van een sterke medische causale relatie tussen de medische bevindingen en het gestelde ondergane geweld. De IND besluit een contra-expertise onderzoek te laten verrichten door het NFI/NIFP, waarna beide forensisch medische onderzoeksrapportages in de rechtbank worden besproken.

Juridisch vervolg
De iMMO-rapportage van Arjuna (zie casus) zou besproken worden bij een zitting in 2018, alleen dan besluit de IND om een contra-expertise te laten verrichten door het NFI/NIFP. Zij concluderen dat de fysieke en psychische aandoeningen (PTSS-klachten en depressieve klachten) samen worden beoordeeld als typerend voor het gestelde asielrelaas. Voor Arjuna’s eventuele hersenschade ten gevolge van het gestelde geweldsrelaas, zoals geconcludeerd door iMMO, vinden zij onvoldoende aanwijzingen.

Eind 2021, ruim 3 jaar later, volgt eindelijk de beroepszitting waarin de uitkomsten van beide rapportages worden betrokken. De rechtbank stelt vast dat de conclusies van iMMO en het NFI/NIFP grotendeels overeenkomen, behalve op het punt van de hersenschade. De rechtbank oordeelt dat de contra-expertise niet inzichtelijk is over de hersenschade en een medische stelling – een vermoeden – hierover van de iMMO-rapporteur. De contra-expertise doet volgens de rechtbank geen afbreuk aan het sterke vermoeden van iMMO over de hersenschade.

Verder voldoet de iMMO-rapportage volgens de rechtbank aan het onderdelenvereiste, zoals dat is bepaald door de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State in een uitspraak van 27 juni 2018. Dit onderdelenvereiste betekent dat bij een onderzoek gericht op de vraag of een betrokkene medische beperkingen heeft gehad die interfereren met het verklaren tijdens de asielgehoren, vermeld hoort te worden op welke onderdelen van het asielrelaas de interferenties invloed hebben gehad.

Alhoewel in de iMMO-rapportage geen exacte indicatie staat over welke delen van de herinneringen aangetast zijn door de psychische problematiek, blijkt volgens de rechter in de verdere onderbouwing dat de beperkingen van Arjuna hebben geïnterfereerd met het verklaren over emotionele en traumatische gebeurtenissen. Dit biedt voldoende aanknopingspunten om te oordelen dat de rapportage aan het onderdelenvereiste voldoet. Ook bij de psychiater in de contra-expertise van NFI/NIFP blijkt dat Arjuna moeite heeft om te vertellen over de traumatische gebeurtenissen. De rechtbank oordeelt dat de geloofwaardigheid van verklaringen over martelingen en detenties in het midden dient te blijven.

Los van de vraag of Arjuna in staat was om consistent, coherent en compleet te verklaren, heeft de IND volgens de rechtbank onvoldoende gemotiveerd waarom zij het relaas ongeloofwaardig achtte. Dit draagt er mede aan bij dat de IND de iMMO-rapportage niet naast zich neer kan leggen. De staatssecretaris heeft geen hoger beroep ingesteld tegen deze uitspraak. De rechtbank vernietigt de eerdere beschikking en de IND zal opnieuw in deze zaak dienen te beslissen.

(* namen zijn gefingeerd)

Gestelde homoseksualiteit ongeloofwaardig geacht

De West-Afrikaanse Dembe* stelt dat hij problemen heeft ondervonden in zijn land vanwege zijn homoseksualiteit. Al als kind zou hij mishandeld zijn tijdens een openbare bestraffing, toen men erachter kwam dat hij homoseksueel is. Een deel van zijn familie heeft Dembe toen verstoten. In de jaren daarna sticht hij – onder druk van een familielid – een gezin, maar heeft in het geheim een relatie met een man. Wanneer ze door de echtgenote van zijn vriend betrapt worden, ontstaat er een opstootje waarbij Dembe bedreigd wordt. Dembe geeft aan dat hij toen gevlucht is.

De IND beoordeelt zijn relaas en acht enkel de identiteit, nationaliteit en herkomst geloofwaardig. De andere elementen rond zijn seksuele gerichtheid en de problemen, die daaruit zouden zijn ontstaan, worden niet geloofd. De IND vindt dat Dembe tegenstrijdige verklaringen geeft over zijn privéleven. Ook oordeelt de IND dat Dembe in zijn verklaringen onvoldoende inzicht geeft over zijn seksuele gerichtheid en dat het niet aannemelijk is dat hij in zijn land in het openbaar hier uiting aan gaf.

De advocaat gaat in beroep, en beargumenteert tijdens de zitting van een enkelvoudige kamer van de rechtbank dat de IND de wisselende en onvolledige verklaringen van Dembe in het aanmeld- en eerste gehoor niet hoort mee te nemen in hun oordeel. Dembe zou gewend zijn om zijn homoseksualiteit geheim te houden en had geen rust- en voorbereidingstijd, noch enige voorlichting over de asielprocedure of rechtsbijstand gehad. De rechtbank oordeelt dat deze gehoren niet ingingen op de asielmotieven, maar op zaken als persoonsgegevens en gezinsleven. Tevens heeft Dembe nog kunnen reageren op de verklaringen. Om die redenen heeft de IND deze verklaringen bij hun oordeel mogen betrekken.

Verder stelt de advocaat onder meer dat de IND onvoldoende rekening heeft gehouden met de culturele achtergrond van Dembe. De advocaat dient een rapportage in van Buro KleurKracht, een trainings- en adviesbureau op het gebied van interculturele communicatie. In de rapportage staat dat het vaak voorkomt dat homoseksuelen uit dit land niet dieper ingaan op hun homoseksuele gevoelens of emoties, maar geneigd zijn om handelingen te beschrijven. De rechtbank oordeelt dat de IND niet dezelfde waarde hoeft te hechten aan de rapportage als de advocaat, ook omdat het rapport niet specifiek voor Dembe is opgesteld. De IND zou wel rekening gehouden hebben met sociaal-culturele verschillen, aangezien de IND Dembe de kans heeft gegeven om zijn relaas te doen in het nader gehoor, door de tijd te nemen en open vragen te stellen. De rechtbank oordeelt dat de IND de seksuele gerichtheid ongeloofwaardig heeft mogen achten.

Tevens komt de iMMO-rapportage aan bod, opgesteld na de afwijzende beschikking van de IND. In de iMMO-rapportage is conform het Istanbul Protocol, geconcludeerd dat de littekens consistent en zeer consistent zijn en dat de psychische klachten typerend zijn voor het door Dembe gestelde geweld. De advocaat stelt dat de iMMO-rapportage het geweld in het asielverhaal van Dembe onderbouwt. Ook wijst de advocaat naar de conclusie in de iMMO-rapportage dat Dembe ten tijde van de gehoren psychische klachten had die mogelijk hebben geïnterfereerd met het vermogen om compleet, coherent en consistent te verklaren.

De rechtbank overweegt eerst of de IND zelf een forensisch medisch onderzoek had moeten laten verrichten, maar oordeelt dat hiervoor onvoldoende aanleiding was. Ook oordeelt de rechtbank dat de IND mag concluderen dat het rapport van iMMO geen sterke aanwijzing vormt dat de littekens zijn veroorzaakt door het gestelde geweld. De gradaties consistent en zeer consistent zouden geen sterk causaal verband aanduiden: ook andere gebeurtenissen kunnen aan het gestelde geweld ten grondslag liggen. De rechtbank gaat hier niet specifieker op in en vermeldt geen nadere beoordeling over de gradatie typerend voor de psychische klachten. Wel vermeldt de rechtbank dat Dembe geen landeninformatie heeft ingediend om zijn situatie te onderbouwen en dat de IND terecht in zijn oordeel heeft betrokken dat Dembe wisselend heeft verklaard over de twee incidenten.

Ten slotte gaat de rechtbank in op de gradatie mogelijk bij de conclusie over psychische beperkingen die interfereren met het verklaren. De klachten die vermeld staan in de iMMO-rapportage ten tijde van de gehoren, waren niet vermeld in het FMMU-rapport, welke opgesteld wordt voor de gehoren en waarvan de IND uit mag gaan. Ook bleek niet dat betrokkene klachten had tijdens of na de gehoren. Om die reden ziet de rechtbank niet in waarom de IND niet van de verklaringen tijdens het nader gehoor mag uitgaan.

De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.

(* De naam Dembe is gefingeerd.)

Meer berichten