Menu

Jurisprudentie

Het onderdelenvereiste

Wanneer een gesteld slachtoffer van marteling moeite heeft met verklaren, moet sinds juni 2018 volgens de Raad van State in de forensisch medische rapportage worden aangegeven op welke onderdelen deze conclusie van toepassing is: het zogenaamde onderdelenvereiste. iMMO heeft steeds aangegeven dat deze wens van de Raad van State in de praktijk moeilijk uitvoerbaar is. Er is ook geen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. In deze casus heeft een rechtbank aangegeven dat de IND dient te motiveren waarom het volgens hen wetenschappelijk wel aanvaardbaar is.

Bij iMMO komt Adjoa, een vrouw die vertelt dat ze in haar land van herkomst is ontvoerd en lange tijd gevangen heeft gezeten. Adjoa zegt een aantal jaar in een kamer te zijn opgesloten en gedwongen te zijn tot prostitutie. Ze geeft aan dat ze geüniformeerde ‘klanten’ had, zoals mannen uit het leger en dat ze het geld wat ze kreeg moest afstaan. Ook vertelt ze over ongewenste zwangerschappen en gedwongen abortussen. Ze geeft aan dat andere meisjes die een poging tot vluchten hebben gedaan werden gedood. Adjoa vertelt dat toen haar ontvoerders haar naar Europa smokkelden, ze tijdens de reis kans zag om met gevaar voor eigen leven te vluchten.

In het onderzoek vindt de rapporteur cognitieve en psychische klachten op basis waarvan geconcludeerd wordt dat Adjoa beperkingen heeft die zeer waarschijnlijk geïnterfereerd hebben met het verklaren ten tijde van de gehoren.

De rapporteur legt uit waarom niet voldaan kan worden aan het onderdelenvereiste. Dit onderdelenvereiste is onderdeel van het toetsingskader dat de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) in juni 2018 heeft vastgesteld. Het houdt in dat een rapporteur van een forensisch medische rapportage aan moet kunnen geven op welke onderdelen van het asielrelaas de beperking van het vermogen om compleet, consistent en coherent te verklaren, invloed heeft gehad.

Het standpunt van iMMO is dat dit (uitzonderlijke gevallen daargelaten) wetenschappelijk onaanvaardbaar is. Fysieke en psychische klachten beïnvloeden zowel het opslaan van informatie als het terughalen van deze informatie. Deze problematiek beperkt zich niet slechts tot bepaalde gedeelten van het geheugen, maar tast het hele geheugen en functioneren van een persoon aan.

In de iMMO-rapportage wordt zo specifiek mogelijk ingegaan op de beperkingen in het verklaren. Ook al houdt de IND rekening met beperkingen wanneer die aangegeven staan in het FMMU advies wil dat niet zeggen dat daarmee de beperkingen geen invloed meer hadden op de verklaringen.

Uit het iMMO-onderzoek komen tevens aanwijzingen naar voren voor een beneden-gemiddeld of moeilijk lerend intelligentieniveau. Er bestaat ook andere medische informatie die dit bevestigt. Uit de verslagen van de gehoren blijkt eveneens dat Adjoa moeite heeft met het begrijpen van de vragen van de IND.

Op het moment van deze nieuwsbrief is de rapportage in een beroepsprocedure ingediend en heeft de rechter uitspraak gedaan. De rechter neemt kennis van de conclusie van iMMO over de beperkingen die geïnterfereerd hebben met het verklaren, dat daarbij andere medische informatie betrokken was en dat de rapporteur aangeeft niet te kunnen voldoen aan het onderdelenvereiste.

De rechter oordeelt dat nu stichting iMMO aangeeft dat het onderdelenvereiste wetenschappelijk onaanvaardbaar is, de IND dient te motiveren waarom zij het onderdelenvereiste wél wetenschappelijk aanvaardbaar vindt. Tegen deze uitspraak is geen hoger beroep ingediend en de IND moet nu opnieuw een besluit nemen.

*De naam Adjoa is gefingeerd.

Mishandeling vanwege geaardheid: IND mag iMMO-rapportage niet zomaar passeren

In de zomer van 2020 heeft iMMO onderzoek gedaan bij een vrouw die stelt dat ze in haar land van herkomst is mishandeld vanwege haar seksuele geaardheid. Zowel voor de geconstateerde psychische klachten als de littekens komen de rapporteurs tot de conclusie dat de medische bevindingen zeer consistent zijn met de gestelde gewelddadigheden. Het iMMO-rapport is ingebracht in een opvolgende procedure waarna de rechtbank het beroep van de betrokkene gegrond heeft verklaard. Hierbij haalt de enkelvoudige kamer van de rechtbank de uitspraak van de rechtbank van Den Bosch aan van 15 juli jl. betreffende o.m. het onderdelenvereiste.

Tijdens het forensisch medisch onderzoek bij iMMO zien we een Afrikaanse vrouw van 40 jaar oud. Ze groeit op in de hoofdstad van haar land van herkomst en wordt traditioneel religieus opgevoed. Haar ouders willen dat ze voldoet aan traditionele gebruiken waaronder besnijdenis, maar daar verzet ze zich tegen. Rond haar pubertijd komt ze erachter dat ze zich aangetrokken voelt tot vrouwen. Ze krijgt een relatie met een vrouw, en wanneer haar ouders dit ontdekken wordt ze verstoten. Vanaf dat moment woont betrokkene bij vrienden.

Op een gegeven moment wordt ze betrapt als ze samen met haar vriendin is. Ze wordt door een grote groep mensen aangevallen. Ze wordt over haar hele lichaam geschopt en geslagen en aan haar haren over de grond gesleept. Daarbij verliest ze het bewustzijn. Ze wordt gered door een man die haar meeneemt naar een ander gebied van haar land. Na een tijd besluit betrokkene dat ze terug wil naar haar eigen stad. Op de terugweg wordt ze herkend door mensen uit haar gemeenschap. Deze vallen haar opnieuw aan en ze wordt geschopt en geslagen. Ze wordt ook vastgebonden aan haar benen en in een kuil met zand gegooid. Ze wordt gered door een groep mannen die de mensen uit haar gemeenschap afschrikken. Na deze gebeurtenis besluit de vrouw haar land te ontvluchten.

Tijdens de asielprocedure in Nederland vertelt betrokkene in eerste instantie niet over haar geaardheid en de mishandelingen. Ze vertelt dan een ander verhaal, dat wordt geloofd door de IND maar geen recht op internationale bescherming geeft.

iMMO onderzoek
De advocaat dient een opvolgende procedure in en vraagt bij iMMO een forensisch medisch onderzoek aan. Tijdens het onderzoek constateert de psycholoog psychische klachten die worden beoordeeld volgens het Istanbul Protocol als zeer consistent met het gestelde relaas. Uit de dossierstukken blijkt dat er tijdens de gehoren psychische en lichamelijke klachten waren welke zeer waarschijnlijk geïnterfereerd hebben met compleet, consistent en coherent verklaren.

Bij het lichamelijk onderzoek ziet de arts 40 littekens waarvan de arts er 35 beoordeelt. Twee littekens worden beoordeeld als zeer consistent en 33 littekens als consistent met het gestelde relaas. In het rapport wordt paragraaf 188 van het Istanbul Protocol toegepast. Het gaat uiteindelijk om een totaal oordeel van alle laesies en niet om de losse gradatie van ieder afzonderlijk litteken. De kans dat de afzonderlijke littekens een andere oorzaak hebben dan de door betrokkene gestelde toedracht, wordt minder waarschijnlijk naar gelang het totaal aantal beoordeelde littekens. Bij deze casus worden conform paragraaf 188 alle 35 littekens tezamen beoordeeld als zeer consistent.

Juridische overwegingen
Hoewel de staatssecretaris ter zitting aangeeft dat zij de rapportage naast zich neer wil leggen omdat er geen sterke kwalificaties worden gebruikt, komt de rechtbank tot een ander oordeel. De rechtbank weegt bovengenoemde gezamenlijke beoordeling van laesies expliciet mee in haar oordeel.

De staatssecretaris vindt verder dat de iMMO-rapportage niet voldoet aan het onderdelenvereiste: de iMMO-rapporteur geeft niet aan op welke onderdelen van het asielrelaas de beperking van het vermogen om consistent en coherent te verklaren invloed heeft gehad. De staatssecretaris verwijst naar rechtsoverweging 10.5 van de uitspraak van de ABRvS van 27 juni 2018. In deze uitspraak kwam daarbij o.m. naar voren dat tevens vereist is dat uit de forensisch medische rapportage blijkt op welke wijze de conclusies in de rapportage zijn vastgesteld. Als de rapportage aan de door de ABRvS uiteengezette eisen voldoet, de staatssecretaris vervolgens geen medisch deskundige inschakelt, de conclusies uit de rapportage niet bestrijdt en desondanks het relaas van betrokkene ongeloofwaardig acht, dan hoort de staatssecretaris haar oordeel te motiveren.

iMMO heeft in de rapportage en de leeswijzer uitleg gegeven over waarom het standaard onderscheid maken tussen wat iemand wel en wat iemand niet kan verklaren alleen in uitzonderlijke gevallen mogelijk is. De rechtbank is van oordeel dat de staatssecretaris de iMMO-rapportage niet zomaar kan passeren met het betoog dat de rapportage niet voldoet aan het onderdelenvereiste. De rechtbank verwijst daarbij naar de met wetenschappelijk onderzoek onderbouwde conclusie van iMMO over het onderdelenvereiste en de uitspraak van rechtbank Den Bosch van 15 juli j.l.

De overwegingen van de rechtbank hebben mede geleid tot een gegrond beroep voor betrokkene. De staatssecretaris is veroordeeld in de kosten van de iMMO-rapportage. De staatssecretaris is niet in hoger beroep gegaan.

Het belang van relevante medische informatie

In een tussenuitspraak van de meervoudige kamer van rechtbank Middelburg (ECLI:NL:RBDHA:2020:8313), oordeelt de rechtbank dat de staatssecretaris niet heeft voldaan aan plichten die horen bij het omgaan met nieuwe medische informatie. De casus betreft een vreemdeling die stelt homoseksueel te zijn. Hij vreest om die reden voor vervolging van zijn familie en de autoriteiten in een Afrikaans land.

Deze zaak gaat niet over een iMMO-rapport, maar benadrukt wel het belang van het indienen van relevante medische informatie in de asielprocedure. De rechtbank stelt vast dat er sprake is van een situatie zoals beschreven in de Afdelingsuitspraak van 27 juni 2018 (ECLI:NL:RVS:2018:2085), waarin de Raad van State zich onder meer heeft uitgesproken over hoe om te gaan met medische adviezen aan verweerder van de Forensisch Medische Maatschappij Utrecht (FMMU). In rechtsoverweging 10.2 van deze Afdelingsuitspraak heeft de Raad van State geoordeeld dat als een vreemdeling ná het uitbrengen van een FMMU-advies, maar vóór het afnemen van de gehoren medische informatie inbrengt die de FMMU niet bekend was ten tijde van het opstellen van dat advies, de zorgvuldigheid vereist dat verweerder onderzoekt wat deze informatie betekent voor het horen van de vreemdeling en zo nodig de FMMU daarover raadpleegt.

In casu heeft de FMMU op 4 september 2018 een medisch advies uitgebracht en de vreemdeling heeft daarna, maar vóór het afnemen van het eerste gehoor nieuwe medische informatie ingebracht. De rechtbank beantwoordt allereerst de vraag of de staatssecretaris voldoende zorgvuldig is omgegaan met de nieuw ingebrachte medische informatie.

De vreemdeling heeft het patiëntendossier ingebracht waaruit blijkt dat hij lijdt aan posttraumatische stressstoornis (PTSS) en last heeft van slaapproblemen, angstklachten, moeite om mensen te vertrouwen en om te vertellen over wat hem is overkomen. Tevens gebruikt hij onder meer slaapmedicatie en een antidepressivum. De FMMU heeft in het medisch advies van 4 september 2018, bij de vraag wat relevant is voor horen en beslissen, slechts opgemerkt dat de vreemdeling vermoeidheidsklachten heeft en dat hij stelt last te hebben van geheugenklachten, maar dat dit niet uit het medisch onderzoek is gebleken.

Stukken van de dokter
Het patiëntendossier geeft, volgens de rechtbank, een ander beeld van de vreemdeling weer dan het FMMU-advies. Het is niet duidelijk in hoeverre de staatssecretaris onderzoek heeft gedaan naar de gevolgen van de nieuwe medische informatie bij zowel het horen als het beslissen. In het nader gehoor staat een zin dat de gehoorambtenaar ‘stukken van de dokter’ heeft gezien. Op basis hiervan oordeelt de rechter dat niet kan worden vastgesteld of de staatssecretaris zich heeft vergewist van de inhoud van de nieuwe medische informatie. Ook is onbekend of de staatssecretaris onderzoek heeft gedaan naar wat de gevolgen van deze nieuwe medische informatie waren voor het horen en beslissen en of de staatssecretaris is nagegaan of het instellen van een aanvullend medisch advies bij de FMMU noodzakelijk was. Om deze redenen heeft de staatssecretaris niet kunnen vasthouden aan het FMMU-advies van 4 september en is er sprake van een gebrek. Als de staatssecretaris aangeeft het gebrek te willen herstellen, heeft ze daar vervolgens 6 weken de tijd voor.

Kostenvergoeding in herhaalde asielaanvraag

Kostenvergoedingen van iMMO-rapportages in de herhaalde asielaanvraagprocedures (hasa’s) worden helaas zelden toegewezen. Echter, rechtbank Zwolle oordeelt in zaak nummer NL19.23416 dat de staatssecretaris deze vergoeding in de herhaalde asielaanvraag (hasa) wel moet betalen.

De rechtbank doet de uitspraak naar aanleiding van het verweer van de staatssecretaris waarin wordt aangevoerd dat hij de kosten van de iMMO-rapportage niet wilde vergoeden omdat het om een vierde asielaanvraag ging. Volgens de staatssecretaris had de betrokkene het forensisch medisch onderzoek eerder op kunnen laten stellen. Dit heeft de vreemdeling niet gedaan en niet is gebleken dat hij het niet heeft kunnen laten doen.

Vierde aanvraag
De vreemdeling diende in 2017 zijn vierde asielaanvraag in. Deze werd ingewilligd in 2019. De vreemdeling had met behulp van het iMMO-rapport en landeninformatie onderbouwd dat het standpunt van de staatssecretaris over de ongeloofwaardigheid van het gestelde, onjuist is.

Op grond van art. 6:19 lid 1 Awb heeft de vreemdeling bezwaar gemaakt tegen de ingangsdatum van het besluit van de ingewilligde vergunning. De vreemdeling verzoekt voorts de staatssecretaris om de verblijfsvergunning per 20 oktober 2010 te verlenen. De rechtbank oordeelt dat de staatssecretaris heeft nagelaten om op de heroverweging te beslissen, terwijl de staatssecretaris hier wel gemotiveerd op had moeten beslissen op grond van een uitspraak van de Afdeling van 14 november 2018 (ECLI:NL:RVS:2018:3742). Bovendien staat artikel 44 lid 2 Vw niet in de weg om een verblijfsvergunning te verlenen met een eerdere datum. Het beroep van de vreemdeling op dat punt is daarom gegrond.

iMMO-rapportage als steunbewijs
In dit kader heeft de vreemdeling tevens verzocht om kostenvergoeding van de iMMO-rapportage. De rechtbank oordeelt daarna op grond van art. 8:75 Awb dat de vergoeding van kosten voor de iMMO-rapportage redelijk is. Volgens de rechtbank voldoet deze zaak aan de criteria van de Afdelingsjurisprudentie dat het inroepen van de deskundige redelijk is en dat de deskundigenkosten zelf redelijk zijn. De rechtbank vermeldt dat iMMO in de asielrechtpraktijk een rol van betekenis speelt waar het gaat om het bieden van de mogelijkheid om medisch steunbewijs te leveren. Verder neemt de rechtbank in aanmerking dat de staatssecretaris het asielrelaas van de vreemdeling in de vorige procedures niet geloofwaardig heeft geacht en dat tussen partijen niet in geschil is dat de inhoud van de iMMO-rapportage in de huidige procedure tot inwilliging van de aanvraag heeft geleid. De kosten komen de rechtbank niet onredelijk voor en deze zijn niet door de staatssecretaris weersproken.

Overige interessante uitspraken
In een recente uitspraak van de Raad van State van 24 juni 2020 (ECLI:NL:RVS:2020:1448) worden de regels over de vergoeding van de kosten van deskundigen verder gespecificeerd. Op voet van artikel 8:75 Awb komen kosten van een deskundige voor vergoeding in aanmerking als het inroepen van een deskundige redelijk is en de deskundigenkosten zelf redelijk zijn. Voor de kostenvergoeding van een rapportage (in deze zaak betreft het een psychodiagnostische rapportage van ExpatPsy) is niet vereist dat de rapportage zelf heeft bijgedragen aan het uiteindelijke oordeel van de rechtbank.

De Afdeling overweegt dat om te bepalen of de vergoeding van de kosten van een niet-juridische deskundige redelijk is, de maatstaf kan worden gehanteerd of degene die deze deskundige heeft ingeroepen, gezien de feiten en omstandigheden ervan mocht uitgaan dat de deskundige een relevante bijdrage zou leveren aan een voor hem gunstige beantwoording door de rechter van een voor uitkomst van het geschil relevante vraag. In dit geval is aan dit criterium voldaan.

De staatssecretaris moet wachten op de uitslag van een iMMO-onderzoek

Rechtbank Den Bosch oordeelt dat de staatssecretaris zelf een forensisch medisch onderzoek had moeten starten. Vervolgens had de staatssecretaris op de uitslag van het iMMO-onderzoek moeten wachten Tenslotte had de staatssecretaris het deskundigenbericht een rapportage van iMMO niet naast zich neer mogen leggen maar moeten betrekken bij de integrale beoordeling van geloofwaardigheid van het asielrelaas. De rechtbank staat stil bij de huidige praktijk van het wel/niet gebruik van een forensisch medisch onderzoek door de IND en beoordeelt deze uitvoerig in het licht van de Europese en internationale regelgeving. De huidige werkwijze van de IND is volgens de rechtbank niet in overeenstemming met Europese rechtelijke jurisprudentie. Ook oordeelt de rechtbank dat het veel aangehaalde ‘onderdelenvereiste’ wetenschappelijk niet aanvaardbaar kan worden geacht en wordt derhalve buiten beschouwing gelaten.

Een advocaat vraagt iMMO een forensisch medisch onderzoek (FMO) te doen bij een mannelijke asielzoeker van ongeveer 20 jaar, afkomstig uit een land uit het Midden-Oosten. Op het moment van de aanvraag voor een onderzoek is de vreemdeling één keer bij de FMMU (Forensisch Medische Maatschappij Utrecht) geweest en moeten het eerste en het nader gehoor bij de IND nog plaatsvinden.

De kern van het asielrelaas komt er op neer dat de vreemdeling is ontvoerd door onbekende personen en vervolgens gedurende een maand is vastgehouden. In die periode heeft hij meerdere keren moeten optreden als dansjongen en is in die hoedanigheid ook meerdere malen mishandeld en seksueel misbruikt.
(Lees hier verder over het asielrelaas).

IND negeert medische aanwijzingen
De IND heeft de asielaanvraag afgewezen primair omdat het relaas ongeloofwaardig wordt bevonden wegens het afleggen van ongerijmde verklaringen en het afleggen van verklaringen die zien op bevreemdingwekkende gedragingen. Daarbij speelt voor de IND een rol dat de jongeman niet zou passen in het profiel dat bestaat over dansjongeren, hij op een relatief eenvoudige manier is ontsnapt en hij over bepaalde aspecten van het relaas summier en niet gedetailleerd heeft verklaard.

De vreemdeling stelt aan de mishandelingen en het misbruik enkele zichtbare en niet direct zichtbare littekens te hebben overgehouden alsmede diverse (psychische) klachten. Voor aanvang van het nader gehoor verzoekt de advocaat reeds om een FMO van de kant van de IND en wijst hij op de diverse zichtbare littekens die mogelijk kunnen duiden op marteling zoals het uitdrukken van sigaretten op de arm, een gebroken neus en tanden. Daarnaast maakt de advocaat de IND duidelijk dat de vreemdeling ook last heeft van psychische klachten. Zoals gezegd, de IND wijst de asielaanvraag af zonder zelf een medisch onderzoek te laten verrichten en zonder te willen wachten op de resultaten van het reeds vroegtijdig aangekondigde iMMO-onderzoek.

Bevindingen iMMO-onderzoek
Tijdens het iMMO-onderzoek worden meerdere littekens gezien. De littekens van de uitgedrukte sigaretten worden beoordeeld, het Istanbul Protocol volgend, als typerend. Er worden psychische klachten vastgesteld welke zeer consistent worden bevonden voor het gestelde ondergane geweld. In het dossier worden aanwijzingen gevonden dat bij betrokkene ten tijde van de asielgehoren van de IND zeer waarschijnlijk factoren waren welke geïnterfereerd hebben met compleet, coherent en consistent kunnen verklaren. Het iMMO-rapport wordt door de gemachtigde ingebracht in de beroepsfase.

Wanneer moet de IND een FMO starten
De kern van het juridische geschil vormt de vraag naar de reikwijdte van de verplichting die de staatssecretaris heeft op grond van artikel 18 van de Procedurerichtlijn (Pri) in samenhang gelezen met artikel 4 van de Kwalificatierichtlijn (Kri) om zelf een FMO te starten. De staatssecretaris is volgens de rechtbank gehouden aan zijn samenwerkingsplicht (art. 4 Kri) om een goede beoordeling te kunnen maken inzake de behoefte aan internationale bescherming en/of er een risico bestaat op schending van artikel 3 EVRM bij terugkeer. De staatssecretaris moet het steeds relevant achten (onderstreping rechtbank) om te onderzoeken of door medisch onderzoek steun kan worden gevonden voor het relaas van de vreemdeling als die medische klachten of littekens heeft en deze relateert aan de kern van het gestelde relaas.

Gelet op de jurisprudentie van het EHRM, komt aan de staatssecretaris geen beoordelingsvrijheid toe om een FMO niet relevant te achten enkel met als reden dat de vreemdeling zijn relaas niet aannemelijk heeft gemaakt middels zijn verklaringen. De rechtbank oordeelt dat in deze asielprocedure er zodanig sterke indicaties aanwezig waren dat de staatssecretaris voorafgaand aan het nader gehoor reeds had moeten onderkennen dat hij op grond van genoemde wetgeving gehouden was om zelf een FMO te starten.

Het medisch onderzoek moet, volgens de rechtbank, in ieder geval plaatsvinden voorafgaand aan het uitbrengen van het voornemen. Medisch onderzoek moet namelijk inzichtelijk maken voor de staatssecretaris of hij mag uitgaan van de vooronderstelling dat de vreemdeling, ondanks medische klachten, in staat moet worden geacht om zijn relaas adequaat naar voren te kunnen brengen, aldus de rechtbank. Dit, omdat het medisch onderzoek moet worden betrokken bij de geloofwaardigheidsbeoordeling van het asielrelaas en omdat de medische bevindingen samen en tegelijkertijd (onderstreping rechtbank) met de verklaringen van de vreemdeling moeten worden beoordeeld.

Op de staatssecretaris rust de verplichting om te onderzoeken of aan de vreemdeling het voordeel van de twijfel moet worden gegund nu niet (onderstreping iMMO) is tegengeworpen dat aangaande de kern van het asielrelaas tegenstrijdig is verklaard. In de regel geldt in het asielrecht namelijk dat naarmate de tegenwerpingen sterker zijn (bv. de kern van het relaas bevat tegenstrijdige verklaringen en er zijn vervalste documenten overgelegd) de staatssecretaris minder snel geneigd zal zijn om de vreemdeling het voordeel van de twijfel te geven.

Onderdelenvereiste wetenschappelijk niet aanvaardbaar
Daarnaast oordeelt de rechtbank over het zogenaamde ‘onderdelenvereiste’. Dit betreft de eis die de Afdeling/staatssecretaris stelt aan medisch deskundigen om aan te geven op welke onderdelen van het asielrelaas de conclusies uit het FMO ten aanzien van het vermogen om compleet, coherent en consistent te kunnen verklaren betrekking hebben. De rechtbank oordeelt dat dit vereiste wetenschappelijk niet aanvaardbaar is, zoals ook door iMMO is bepleit en wetenschappelijk is onderbouwd.
(Zie de iMMO Leeswijzer)

Conclusie
Samenvattend oordeelt de rechtbank dat de staatssecretaris de integrale geloofwaardigheidsbeoordeling in deze zaak niet op juiste wijze heeft toegepast nu de bevindingen van iMMO geheel buiten beschouwing zijn gelaten. Dit omdat de verklaringen van de vreemdeling eerder al als ongeloofwaardig zijn beoordeeld. Deze werkwijze is volgens de rechtbank niet in overeenstemming met de (in de uitspraak uiteengezette) Europeesrechtelijke jurisprudentie.

De rechtbank verklaart het beroep gegrond en vernietigt het besluit van de IND. De rechtbank draagt de IND op een nieuw besluit te nemen. De IND is in hoger beroep gegaan, maar heeft dit hoger beroep zelf wegens een fatale termijnoverschrijding weer ingetrokken. Dit betekent dat de IND een nieuwe beslissing op de asielaanvraag moet nemen met inachtneming van de uitspraak van de rechtbank.

Deze uitspraak wordt ook besproken door prof. dr. Ashley Terlouw (professionele raad iMMO) en drs. Annemieke Keunen (directeur iMMO) in de rubriek Uitgelicht in het komende nummer van Asiel&Migrantenrecht.

iMMO-rapport dwingt IND om geloofwaardigheid relaas opnieuw te beoordelen

Een advocaat vraagt iMMO een forensisch medisch onderzoek te doen bij een mannelijke asielzoeker van een jaar of dertig, afkomstig uit een land in het Midden-Oosten. Op het moment van de aanvraag bij iMMO ligt er een voornemen tot afwijzing van de IND.

Tijdens het onderzoek wordt snel duidelijk dat betrokkene zichtbaar gespannen is en zich ongemakkelijk voelt. Zo geeft hij aan dat de medische onderzoeksbank die in de kamer aanwezig is hem doet denken aan de tijd dat hij door de inlichtingendienst werd gemarteld. Wanneer er een scherm voor de onderzoeksbank wordt geplaatst, oogt hij zichtbaar meer ontspannen.

De kern van het asielrelaas komt er op neer dat hij door de inlichtingendienst stelselmatig fysiek en psychologisch is gemarteld vanwege diens bekering tot het christendom. Ook stelt hij ongeveer twee jaar in gevangenschap te hebben doorgebracht, een periode eveneens vol marteling en mishandeling. Betrokkene kan, ook al vindt hij het heel moeilijk, vertellen over vele bij hem toegepaste martelmethodes zoals ‘butchery suspension’, ‘Palestijnse methode’ en de ‘kuikenmethode’. Nog meer moeite heeft hij om te vertellen wat er allemaal met hem tijdens gevangenschap is aangedaan door zowel de autoriteiten als door medegevangenen. Geobserveerd wordt hoe oprecht aangedaan hij oogt.

In haar rapport oordeelt iMMO dat zowel de lichamelijke problematiek (vele littekens) als de psychische problematiek typerend zijn voor de kern van het gestelde relaas. Daarnaast is er ernstige psychiatrische problematiek geconstateerd, zoals ernstige PTSS, een depressieve stoornis en paniekstoornis, die zeer waarschijnlijk hebben geïnterfereerd met het coherent, consistent en compleet kunnen verklaren ten tijde van de asielgehoren.

De IND heeft de asielaanvraag primair afgewezen omdat betrokkene diens bekeringsproces niet inzichtelijk gemaakt zou hebben, dan wel met zijn verklaringen over het christelijk geloof en bijbelkennis zijn bekering niet alsnog aannemelijk heeft gemaakt. Zijn relaas dat hij vanwege zijn bekering is gemarteld en gedetineerd heeft gezeten, wordt vervolgens ook niet geloofd. Dat hij gedetailleerde verklaringen heeft afgelegd over het gevangeniscomplex waar hij stelt te hebben verbleven maakt aannemelijk dat hij daar is geweest, maar geeft niet aan waarom.  Uit het eerder verstrekte FMMU-advies is niet gebleken van waargenomen klachten en geconstateerde beperkingen. De IND heeft geen eigen medische deskundige ingeschakeld.

De rechtbank oordeelt in november 2019 dat het ingebrachte iMMO-rapport op zorgvuldige wijze tot stand is gekomen en de getrokken conclusies op inzichtelijke wijze zijn verwoord. Daarmee voldoet het iMMO-rapport aan de door de Afdeling bestuursrechtspraak gestelde eisen. De kern van het juridische geschil is dus de vraag of de IND op  juiste wijze tot de conclusie is gekomen dat het asielrelaas ongeloofwaardig is, ondanks het ingebrachte iMMO-rapport en zonder zelf een eigen medische deskundige te raadplegen.

Wat opvalt in de rechtbankuitspraak is dat de rechtbank veel uitgebreide passages uit het iMMO-rapport zelf aanhaalt. Dit ter illustratie van haar oordeel dat het iMMO-rapport verschillende aanknopingspunten bevat om aan te nemen dat de conclusies uit dit rapport niet enkel betrekking hebben op het vermogen van de vreemdeling om te verklaren over de details van de ondergane martelingen, maar ook over het hele relaas. Hierbij wordt verwezen naar de iMMO-leeswijzer die standaard wordt meegestuurd met het rapport en de daarin opgenomen wetenschappelijke verwijzingen inzake de stellingname dat geconstateerde beperkingen het hele relaas kunnen aantasten, niet slechts details.

De rechtbank legt ook een verband tussen wat iMMO onder het ‘asielrelaas’ verstaat en de geconstateerde beperkingen, zodat vastgesteld kan worden op welke onderdelen van het relaas de geconstateerde beperkingen invloed hebben gehad. Nu de IND van de rechtbank van de conclusies uit het iMMO-rapport moet uitgaan moet de IND ‘nader motiveren’ indien vastgehouden wordt aan het eerder ingenomen geloofwaardigheidsoordeel. De rechtbank oordeelt dat de IND dit niet afdoende heeft gedaan en is van mening dat de IND niet heeft voldaan aan de integrale geloofwaardigheidsbeoordeling (alle elementen tezamen en toegespitst op de persoonlijke omstandigheden) zoals is neergelegd in diverse IND werkinstructies.

De rechtbank verklaart het beroep gegrond en vernietigt het besluit van de IND. De rechtbank draagt de IND op een nieuw besluit te nemen. De advocaat heeft inmiddels laten weten dat in mei 2020 aan betrokkene een asielvergunning is verleend nadat o.a. het iMMO-rapport opnieuw bekeken is en betrokken is bij het nieuwe (integrale) geloofwaardigheidsoordeel.

iMMO licht ter zitting de iMMO-rapportage toe

Een advocaat vraagt iMMO een forensisch medisch onderzoek te doen bij een mannelijke asielzoeker van een jaar of dertig, afkomstig uit een land in het Midden-Oosten. Op het moment van de aanvraag bij iMMO ligt er een voornemen tot afwijzing van de IND.

Tijdens het onderzoek wordt snel duidelijk dat betrokkene zichtbaar gespannen is en zich ongemakkelijk voelt. Zo geeft hij aan dat de medische onderzoeksbank die in de kamer aanwezig is hem doet denken aan de tijd dat hij door de inlichtingendienst werd gemarteld. Wanneer er een scherm voor de onderzoeksbank wordt geplaatst, oogt hij zichtbaar meer ontspannen.

De kern van het asielrelaas komt er op neer dat hij door de inlichtingendienst stelselmatig fysiek en psychologisch is gemarteld vanwege diens bekering tot het christendom. Ook stelt hij ongeveer twee jaar in gevangenschap te hebben doorgebracht, een periode eveneens vol marteling en mishandeling. Betrokkene kan, ook al vindt hij het heel moeilijk, vertellen over vele bij hem toegepaste martelmethodes zoals ‘butchery suspension’, ‘Palestijnse methode’ en de ‘kuikenmethode’. Nog meer moeite heeft hij om te vertellen wat er allemaal met hem tijdens gevangenschap is aangedaan door zowel de autoriteiten als door medegevangenen. Geobserveerd wordt hoe oprecht aangedaan hij oogt.

In haar rapport oordeelt iMMO dat zowel de lichamelijke problematiek (vele littekens) als de psychische problematiek typerend zijn voor de kern van het gestelde relaas. Daarnaast is er ernstige psychiatrische problematiek geconstateerd, zoals ernstige PTSS, een depressieve stoornis en paniekstoornis, die zeer waarschijnlijk hebben geïnterfereerd met het coherent, consistent en compleet kunnen verklaren ten tijde van de asielgehoren.

De IND heeft de asielaanvraag primair afgewezen omdat betrokkene diens bekeringsproces niet inzichtelijk gemaakt zou hebben, dan wel met zijn verklaringen over het christelijk geloof en bijbelkennis zijn bekering niet alsnog aannemelijk heeft gemaakt. Zijn relaas dat hij vanwege zijn bekering is gemarteld en gedetineerd heeft gezeten, wordt vervolgens ook niet geloofd. Dat hij gedetailleerde verklaringen heeft afgelegd over het gevangeniscomplex waar hij stelt te hebben verbleven maakt aannemelijk dat hij daar is geweest, maar geeft niet aan waarom.  Uit het eerder verstrekte FMMU-advies is niet gebleken van waargenomen klachten en geconstateerde beperkingen. De IND heeft geen eigen medische deskundige ingeschakeld.

De rechtbank oordeelt in november 2019 dat het ingebrachte iMMO-rapport op zorgvuldige wijze tot stand is gekomen en de getrokken conclusies op inzichtelijke wijze zijn verwoord. Daarmee voldoet het iMMO-rapport aan de door de Afdeling bestuursrechtspraak gestelde eisen. De kern van het juridische geschil is dus de vraag of de IND op  juiste wijze tot de conclusie is gekomen dat het asielrelaas ongeloofwaardig is, ondanks het ingebrachte iMMO-rapport en zonder zelf een eigen medische deskundige te raadplegen.

Wat opvalt in de rechtbankuitspraak is dat de rechtbank veel uitgebreide passages uit het iMMO-rapport zelf aanhaalt. Dit ter illustratie van haar oordeel dat het iMMO-rapport verschillende aanknopingspunten bevat om aan te nemen dat de conclusies uit dit rapport niet enkel betrekking hebben op het vermogen van de vreemdeling om te verklaren over de details van de ondergane martelingen, maar ook over het hele relaas. Hierbij wordt verwezen naar de iMMO-leeswijzer die standaard wordt meegestuurd met het rapport en de daarin opgenomen wetenschappelijke verwijzingen inzake de stellingname dat geconstateerde beperkingen het hele relaas kunnen aantasten, niet slechts details.

De rechtbank legt ook een verband tussen wat iMMO onder het ‘asielrelaas’ verstaat en de geconstateerde beperkingen, zodat vastgesteld kan worden op welke onderdelen van het relaas de geconstateerde beperkingen invloed hebben gehad. Nu de IND van de rechtbank van de conclusies uit het iMMO-rapport moet uitgaan moet de IND ‘nader motiveren’ indien vastgehouden wordt aan het eerder ingenomen geloofwaardigheidsoordeel. De rechtbank oordeelt dat de IND dit niet afdoende heeft gedaan en is van mening dat de IND niet heeft voldaan aan de integrale geloofwaardigheidsbeoordeling (alle elementen tezamen en toegespitst op de persoonlijke omstandigheden) zoals is neergelegd in diverse IND werkinstructies.

De rechtbank verklaart het beroep gegrond en vernietigt het besluit van de IND. De rechtbank draagt de IND op een nieuw besluit te nemen. De advocaat heeft inmiddels laten weten dat in mei 2020 aan betrokkene een asielvergunning is verleend nadat o.a. het iMMO-rapport opnieuw bekeken is en betrokken is bij het nieuwe (integrale) geloofwaardigheidsoordeel.